Trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại hàng loạt lợi ích cho công việc, học tập và đời sống — từ chatbot hỗ trợ, công cụ tối ưu hóa năng suất đến dịch vụ cá nhân hóa — thì tội phạm mạng cũng đang tận dụng chính công nghệ này để mở rộng các hình thức lừa đảo và khai thác dữ liệu cá nhân tinh vi hơn bao giờ hết.
Đáng lo ngại hơn, khi dữ liệu bị rò rỉ, AI có thể phân tích và kết hợp các mảnh thông tin với tốc độ cực nhanh, biến những dữ liệu tưởng như vô hại thành vũ khí phục vụ mạo danh, lừa đảo tài chính, deepfake hay tấn công nhắm mục tiêu. Sự bùng nổ của AI không chỉ làm tăng nguy cơ rò rỉ dữ liệu, mà còn khiến hậu quả sau rò rỉ trở nên nghiêm trọng và kéo dài hơn rất nhiều.
Hệ lụy nghiêm trọng khi dữ liệu cá nhân bị rò rỉ
Tội phạm mạng cá nhân hóa lừa đảo ở mức chính xác cao
Khi dữ liệu cá nhân bị thu thập đủ nhiều, AI có thể:
Điều này giúp tội phạm tạo ra các kịch bản lừa đảo đúng ngữ cảnh – đúng thời điểm – đúng mối quan tâm khiến nạn nhân khó nhận ra. Ví dụ:
AI không chỉ tăng độ tin cậy của các cuộc tấn công,
nó khiến các cú lừa trở nên khó phân biệt bằng mắt thường.
Tính cá nhân hóa này đang khiến tỷ lệ người dân Việt Nam sập bẫy tăng nhanh theo các báo cáo gần đây.
Bị kẻ gian tạo deepfake khuôn mặt, giọng nói từ dữ liệu rò rỉ
Một vài ảnh chân dung từ các trend AI, video selfie trên mạng xã hội hoặc tệp âm thanh ghi giọng nói… là đủ để các mô hình AI tạo ra deepfake chân thực:
Khi kết hợp với dữ liệu cá nhân bị rò rỉ (tên, công việc, quan hệ, địa chỉ, lịch học…), deepfake trở thành vũ khí đe dọa, tống tiền, lừa đảo chuyển tiền cực kỳ hiệu quả. Điều này đang trở thành mối đe dọa hàng đầu đối với người dùng Việt Nam, đặc biệt là phụ huynh, người lớn tuổi và nhóm các cá nhân có địa vị xã hội dễ bị mạo danh.
Mất quyền kiểm soát danh tính số
Dữ liệu sinh trắc học (khuôn mặt, giọng nói), thông tin tài chính, địa chỉ, lịch sử hoạt động… một khi bị rò rỉ hoặc đưa vào mô hình AI, người dùng không thể lấy lại.
Điều này dẫn đến:
Mật khẩu có thể thay đổi
Dữ liệu con người không thể reset
Rò rỉ dữ liệu trong thời đại AI không phải rủi ro “một lần rồi thôi”. Dữ liệu có thể:
Nó tạo ra chuỗi rủi ro kéo dài nhiều năm, khiến người dùng bị tấn công lừa đảo liên tục mà không biết bắt đầu từ đâu.
Tự bảo vệ mình trước các rủi ro lộ lọt dữ liệu cá nhân
Làm thế nào để bảo vệ dữ liệu cá nhân trong kỷ nguyên AI? Dù AI ngày càng khó kiểm soát, người dùng vẫn có thể giảm rủi ro bằng các biện pháp chủ động.
Không cung cấp ảnh, video, giọng nói cho các trend AI
Nếu ứng dụng yêu cầu quyền truy cập camera + thư viện ảnh mà không cần thiết → tắt ngay.
Không đưa dữ liệu nhạy cảm vào chatbot và các công cụ AI
Dù dùng ChatGPT, Claude hay bất kỳ chatbot nào, tuyệt đối không cung cấp những dữ liệu nhạy cảm của cá nhân và tổ chức như
- Thông tin định danh (PII): CCCD, hộ khẩu, thông tin ngân hàng, số điện thoại cá nhân, địa chỉ nhà.
- Thông tin đời sống cá nhân: Thói quen chi tiêu, lịch trình, hay dữ liệu tài chính cá nhân.
- Dữ liệu nội bộ, bí mật kinh doanh: Hợp đồng, thông tin khách hàng, sao kê, tài liệu pháp lý, ảnh giấy tờ.
Nếu phải dùng AI → luôn làm mờ, ẩn danh, hoặc thay đổi toàn bộ dữ liệu nhạy cảm.
Kiểm tra và giới hạn quyền truy cập ứng dụng
Kích hoạt bảo mật đa lớp (2FA) cho mọi tài khoản quan trọng
Ngoài ra, người dân cần thường xuyên theo dõi, cập nhật những thông tin, cảnh báo mới nhất từ Chống Lừa Đảo cũng như các tổ chức uy tín, cơ quan chức năng. Cập nhật kiến thức liên tục là cách tốt nhất để không trở thành nạn nhân.
Vietnamese 
English